De Alchemie van Acceptatie

Af en toe kom je van die dingen tegen waarvan je van te voren niet had kunnen bedenken, dat ze je zouden kunnen overkomen. Op het gebied van sterven dacht ik dat weinig me nog van slag zou kunnen brengen. Tot die ochtend in april waarop ik Rene ontmoet.

Ik kom Rene op gang tegen en stel me aan hem voor. Tegelijkertijd voel ik een gevoel van misselijkheid opkomen. Met zijn rechteroog kijkt hij me vriendelijk aan. Het linkeroog, echter, wordt door een grote tumor omhoog geduwd en zorgt voor een vreemde aanblik. Na een paar woorden te hebben uitgewisseld gaan we ieder weer onze eigen weg. Ik ga me meteen verdiepen in zijn ziekte en de wijze waarop hij kan overlijden. Een blow-out, een fatale bloeding, behoort tot de mogelijkheden. Op zoek naar protocollen op internet lees ik: een blow-out is een van de meest dramatische situaties in de palliatieve zorg voor patiënten met kanker in het hoofd-halsgebied. Het heeft een zeer grote impact op de naasten van de patiënt en de zorgverleners. De fatale bloeding betekent in dit geval dat de tumor door de sterke groei de halsslagader openscheurt. De bloeding, kloppend als de polsslag, spuit zowel in de longen als uit het lichaam.

Vanaf dit moment heeft de angst me te pakken. Rene staat een verschrikkelijke dood te wachten die ook nog eens traumatisch is voor de mensen die het meemaken. Stel je voor dat het in de keuken gebeurt? Het enige waar ik nog aan kan denken is hoe we dit kunnen voorkomen. Hoe kunnen we de schade tot een minimum beperken? We hebben injecties met midazolam en morfine klaarliggen. Zijn witte beddenlakens zijn vervangen door donkere.  Ook een stapel zwarte handdoeken ligt klaar om het bloed te stelpen als het mocht gebeuren. Maar hoeveel aandacht we ook aan de voorbereiding besteden, de angst blijft. Ik vind mezelf niet ervaren genoeg om dit soort sterfgevallen te kunnen begeleiden. En de angst blijft niet beperkt tot de uren van mijn dienst. Het begint zo’n deel van mijn leven uit te maken dat ik niet meer kan genieten. Elke dag kijk ik in mijn agenda wanneer mijn volgende dienst is. Ik hoop zelfs dat Rene niet meer leeft als mijn dienst begint. Om dit soort situaties het hoofd te kunnen bieden moet je wel heel veel ervaring als verpleegkundige hebben, bedenk ik. Mijn zeven jaar ervaring in dit werk is zeker niet voldoende. Zelfs ‘s avonds in bed kan ik de angst in mijn lichaam voelen. Allerlei oefeningen die ik in de loop der jaren heb geleerd om stress te reduceren probeer ik uit, maar niets helpt. En ik wil zo graag dat het anders is, dat ik me normaal tot hem kan verhouden, maar het lukt me niet. De angst neemt het van me over.

Tijdens een dienstoverdracht ontmoet ik een jonge verpleegkundige.  Ze is drieëntwintig jaar en heeft ooit een blow-out meegemaakt toen ze in haar eentje in een verpleegtehuis een nachtdienst draaide. Ze is ontspannen over de hele situatie. Zij heeft een manier gevonden om er in alle rust mee om te gaan en gewoon haar werk te doen. Het is dus mogelijk, bedenk ik me, maar hoe? Op een dag vraagt een vriend me mee te gaan naar een tentoonstelling maar ik voel de angst weer zo tekeer gaan dat ik hem laat weten niet mee te kunnen. Zolang ik me zo voel kan ik er geen plezier aan beleven. Zoekende naar een oplossing vraagt hij of hij een oefening met mij mag doen om te kijken of ik anders met de situatie kan omgaan. ‘Ja natuurlijk’, zeg ik. ‘Heel graag zelfs!’ Vervolgens vraagt hij me het meest nare scenario te beschrijven, in alle geuren en kleuren. Ik zie het helemaal voor me en vertel precies wat er zou kunnen gebeuren. Ik zit er helemaal in. Het gebeurt voor mijn geestesoog en vertel wat ik zie. Daarna zijn we beide even stil. En dan zegt hij: ‘Dit wat je net hebt beschreven gaat gebeuren. Kun je dat accepteren?’

Op het moment dat hij dat zegt, verandert er iets in mij. Ik zie ineens dat ik al die tijd de angst heb weggeduwd. Dat ik alle energie heb besteed aan het voorkomen van de situatie. Het mag niet gebeuren. En als we dit en dit doen, dan zal het niet gebeuren. De woorden ‘Het gaat gebeuren’ zorgt voor een verschuiving, voor een enorme rust. Het gaat gebeuren en ik maak er deel vanuit. Er valt niets meer weg te duwen. Het gaat gebeuren.

Door de oefening accepteer ik de realiteit en dat is een grote verandering. Een verandering van ‘dit mag niet gebeuren’ naar ‘ja, het gaat gebeuren en ik ben er voor hem als het gebeurt’. De angst in mijn lichaam verdwijnt als sneeuw voor de zon. Ik ben weer ontspannen en helemaal aanwezig. Ik dank mijn vriend voor de bijzondere oefening en het mooie inzicht en vervolgens gaan we naar de tentoonstelling. Die dag is er iets in mij veranderd wat ook meteen een invloed heeft op mijn contact met Rene. Ik merk dat ik beter contact met hem krijg. Ik ben aanwezig bij de gesprekken met de huisarts. Ik raak hem aan en mag hem helpen; iets dat hij voorheen niet toestond. De dood is overigens niet bespreekbaar met hem. Tot zijn laatste adem blijft hij vechten voor genezing. Ook dat heb ik te accepteren. Ik accepteer het ergste scenario en daar ben ik deel van geworden. Acceptatie en het omarmen van de realiteit is de sleutel voor mij.

Google+