Wat gebeurt er als je doodgaat?
Mensen gaan op verschillende manieren om met de dood. De een wil er niets van weten en houdt het onderwerp ver uit zijn of haar gezichtsveld. De ander hangt een religie aan en volgt wat dat geloof erover zegt. En weer een ander duikt er volledig in en wil voorbereid zijn wanneer het gebeurt. Tot die laatste groep behoor ik. Ik vraag me echt af wat er nou gebeurt als we doodgaan. Blijft er nog iets over wat onsterfelijk is? Volgens de Christenen gaat je geest of naar de hemel of naar de hel en leeft daar voort. Volgens de Boeddhisten is de kans groot dat we weer terugkomen in een ander lichaam op aarde. Alleen ’n enkele verlichte geest blijft eeuwig in het Nirwana. En volgens de Reductionisten is er niets meer. Einde oefening. Ik weet het niet en ben gewoon reuze benieuwd naar wat er gaat gebeuren. Kun je je voorbereiden op de dood en is er een manier om nu de dood te ervaren zonder te overlijden? Bestaat er zoiets als een goede dood? Dat is mijn onderzoek.
Mijn interesse in de dood betekent niet dat ik het leven niet aangenaam vind en graag dood wil. Integendeel. Ik houd van het leven en geniet er met volle teugen van. Het lijkt wel hoe meer ik in de dood duik, hoe meer ik het leven waardeer. We gaan allemaal een keer dood. Dat is zeker. Maar wanneer we doodgaan weten we niet. Het kan over een paar jaar zijn, volgende maand of misschien wel ineens vandaag. Wat ik wel weet is dat ik voorbereid wil zijn om elk moment in alle rust te kunnen sterven.
Het is een boeiende zoektocht. Zo heb ik een week doorgebracht met Tibetaanse Boeddhisten om hun verhaal over de reïncarnaties te horen en wat de beste voorbereiding daarvoor is. Ook heb ik een workshop met Lichtwerkers gevolgd en kennisgemaakt met hun wereld van meesters die in andere dimensies verkeren. Verder ben ik anderhalve week in de woestijn in Californië geweest met de School of Lost Boarders die de tradities van de Indianen volgen. En tenslotte heb ik afgelopen week de workshop ‘Een ervaringsgericht onderzoek naar de dood’ gevolgd van het Osho Sammasati (vrt. herinneren) project in Engeland. Het mooie van de laatste twee organisaties is dat zij mij niet vertelden wat er gaat gebeuren als ik doodga. Om de eenvoudige reden dat ze dat niet zeker weten. Ze zijn zelf niet eerder doodgegaan en weer teruggekomen om het mij te kunnen vertellen. Ze werken meer op basis van zelfonderzoek door ervaring. En daar houd ik van.
Wat ik tot nu toe heb geleerd van mijn onderzoek? Een goede voorbereiding is het halve werk! Dat geldt ook voor de dood. Hieronder een paar punten over hoe die voorbereiding eruit kan zien. En voor mij is dit een fijne voorbereiding.
1. Wensenlijst
Een wensenlijst mbt het proces van voor, tijdens en na het overlijden. Voor het overlijden gaat het over wat je met je bezittingen wilt doen en wie je het wilt laten regelen als je er niet meer bent, het invullen van wilsverklaringen (bv palliatieve sedatie, euthanasieverzoek, behandelverbod, volmacht, niet-reanimeren) en wat je achter wilt laten. Tijdens het overlijden betreft het zaken als waar wil je overlijden, wie wil je erbij hebben, welke muziek en door welke geur wil je je omringen tijdens het overlijdensproces. En na het overlijden, of je je organen wilt doneren, opgebaard wilt worden, een afscheidsdienst wilt en wat je wilt dat er met je lichaam gebeurt.
2. Terugblik op je leven
Om erachter te komen wat het leven voor jou heeft betekend kun je jezelf de volgende vragen stellen:
– Wat waren de belangrijkste keerpunten in je leven?
– Hoe heb je liefde in je leven ervaren?
– Waar heb je spijt van?
– Wat waren de mooiste momenten in je leven?
3. Thema’s onderzoeken
Vaak speelt er een aantal van dezelfde thema’s als mensen te horen hebben gekregen dat ze niet lang meer te leven hebben. Om in alle rust afscheid te kunnen nemen van het leven is het goed om deze thema’s te onderzoeken en er rust in te vinden:
– Mensen waar je van houdt laten gaan
– Onafgeronde zaken
– Angst voor het doodgaan
4. Oefenen
Het klinkt misschien vreemd maar je kunt het sterven ‘oefenen’. Een van de manieren om te oefenen is mediteren. Door geleide meditatie, gericht op het loslaten van het lichaam. Er schijnt een overeenkomst te zijn tussen het werkelijk doodgaan van het fysieke lichaam en de metafysische dood van het ego in meditatie. In de zgn Bardo-meditaties ga je eerst met je aandacht naar het lichaam, dan naar de adem en tenslotte naar het denken. Uiteindelijk ontspan je zo diep dat je je lichaam loslaat. Je valt niet in slaap en je kunt in een staat blijven als getuige van het proces dat zich voltrekt. Hoe meer je oefent, hoe meer je je zult kunnen ontspannen tijdens het sterven. Er zijn nog andere manieren om het sterven te oefenen en een ervan ligt me na aan het hart. Ik weet alleen nog niet hoe ik dat kan beschrijven.
Over bovengenoemde onderwerpen valt natuurlijk veel meer te zeggen maar dat wordt teveel voor dit stuk. Dat gaat wel komen. Ik ben net begonnen om wat informatie op deze site te zetten. Zowel voor mezelf, om mijn gedachten te ordenen als voor anderen die hier ook in geïnteresseerd zijn. Mijn onderzoek gaat door. Ik laat wel weer van me horen. En laat jij me weten wat je denkt dat er gebeurt als je doodgaat?
Google+
Leuk stukje Pim, als techneut/rationalist zit ik meer in de reductionist richting. Ik denk wel eens, door nog steeds een horizon te hebben, deze gedachte niet te hoeven bezigen. Dus bewondering voor je maar voor mij de vraag waarom ik er nu al aan zou moeten denken. (m.u.v. de wensenlijst).
Leuk weer eens na lange tijd gedachten uit te wisselen.
Groetjes Sjoerd
Fijne post, Pim! De dood; echt een onderwerp dat we graag uit de weg gaan. Wat fijn dat jij er een lans voor breekt om de dood bespreekbaar te maken. Het is mijn wens om zonder spijt – vooral over de dingen die ik níet gedaan heb – dood te gaan. Als ik daarover durf na te denken en het daarover durf te hebben met mijn geliefden, wordt mijn leven een stuk avontuurlijker…
Mooi beschreven lieve Pim. Destijds vond ik het boek van Aldous Huxley met Siddharta ontzettend mooi. Al op de eerste pagina werd beschreven hoe een vrouw bewust afscheid nam. Niets verborg de intimiteit van het overgaan. Goodbye beautiful life, thank you for all I lived zo zou ik willen vertrekken, pure liefde
Dank je voor het interessante onderzoek naar de dood en daarmee, in mijn ogen, het leven.
Ik denk dat ‘de dood’ alleen voor de persoonlijkheid bestaat. Ook wel het ego genoemd. Ik zie het ego als een grote stapel van allemaal gedachten en overtuigingen (dit zijn natuurlijk ook gedachten) die bewust of onbewust worden geloofd, zijn aangenomen. Wat ik regelmatig in meditatie ervaar is dat als er geen gedachten meer zijn Arjan ook niet meer bestaat. Je zou dus ook kunnen zeggen dat ik iedere nacht, tijdens de slaap, dood ga. En toch is er een groot mystery waarin de persoonlijkheid kan verschijnen en verdwijnen. Dit grote mysterie is getuige van alle gebeurtenissen, getuige van alle objecten, alle gedachten en ook het grote niets.
Ik ben nog steeds, en dat komt in jouw blog ook mooi naar voren, via eigen ervaringen aan het ontdekken. Voorlopig laat dat onderzoek vooral zien wat ik allemaal niet ben. Ook handig 🙂 Wat het onderzoek ook laat zien is dat ik het nooit kan snappen omdat snappen over gedachtes gaat en die kunnen per definitie niet snappen waarin ze verschijnen. Snap jij het nog? 😉
Long time ago Sjoerd! Nog steeds MAOist? Leuk dat je het hebt gelezen. Ik was techneut en rationalist en dat is een heel langzaam aan het verschuiven. Ik merk dat het nog wel mijn gedachten hierover beïnvloedt. Als je een keer in Leiden bent laat het me weten. Lieve groet, Pim
Dank je wel voor je reactie Blue Star. Fijn dat je die boeken noemt. Niets Terborg de intimiteit van het overgaan…. Bedoel je The Perennial Philosophy van Aldous Huxley? Albert las me daar afgelopen week uit voor. Smaakt wel naar meer. En het boek van Siddharta gaat terug naar mijn middelbare school. Ik denk dat ik het nu met hele andere ogen lees. Ga ik doen. Dank voor de tip. Liefs, Pim
Wens om zonder spijt dood te gaan….. doet me denken aan een oefening uit de laatste workshop. Waar heb je spijt van? Daar kwam me toch iets omhoog wat ik niet had verwacht dat het zo hoog zat. Ik kon niet meer praten zo’n pijn in mijn keel toen ik erover begon. En het ging niet eens over een mens. Wel over iets wat me dierbaar was. Nadat iedereen het huis was uitgevlogen zat ik nog met Beer. Ondanks dat het een prachthond was heb ik hem wel eens dood gewenst. En niet lang daarna overleed het fantastische trouwe mooie beest….
Volgens mij snap jij het heel goed Arjan. Als ik lees hoor ik je praten. Leuk om hier verder met je over te hebben als we het ook over de muziek gaan hebben. Dag dag
Hoi Pim, wat een ruimte en wijsheid. Dank je wel.
De dood heeft voor mij vooral vrede gebracht. Het weten dat hij helpt om je bestemming te vinden, en dat dit in een sneltreinvaart gebeurt als hij dichter bij komt. En dat je dus alle tijd hebt om je bestemming te vinden.
Nu al ermee oefenen is een verrassende aanpak, pragmatisch praktisch. En opruimend. Voor mij zou daarbij wel belangrijk zijn om ruimte in te bouwen om telkens mee te bewegen met wat mijn leven me brengt. Een soort Kerstboom die weleens een ander setje kerstballen krijgt of wat extra slingers.
heee Pim, prachtig om te zien hoe je met deze en andere blogs op je site, je volledige visie op je huidige werk in de zorg laat zien.
Mooi je werk en je ontwikkeling te zien ontvouwen.
Mogen velen genieten van je rijke gaven en gulle geven!
Dank Son!!!